vrijdag 27 december 2013

Zanger die zijn vriendin doodsloeg maakt een mooie plaat: wat nu?

Gewetensvraagje: wat zou jij doen als een artiest die jij erg bewondert om zijn of haar werk, een gestoorde moordenaar blijkt te zijn?

In de Volkskrant staat daar een stukje over. Heel herkenbaar, want ik was ook fan van Noir Désir, waar de zanger Bertrand Cantat deel van uitmaakte. Bekend van “Le vent nous portera”, maar bijvoorbeeld ook een paar huiveringwekkend mooie Brel-covers.

Cantat is terug, met een mooie plaat. “Wat nu?” schrijft Robert van Gijssel in de Volkskrant. Aan de ene kant die geweldige zanger van Noir Désir die zelfs in het Frans dat ik maar matig machtig ben me hoogpolig kippenvel bezorgden. Aan de andere kant die vent die zijn vriendin de dood in joeg en een andere vrouw tot zelfmoord dreef.
En hij heeft zijn straf uitgezeten. En het goedkeuren van zijn muziek betekent niet dat je die moord goedkeurt. Maar…
Van Gijssel weet het in één woord goed samen te vatten: “Ongemakkelijk.”

Zanger die zijn vriendin doodsloeg maakt een mooie plaat: wat nu?

De Franse zanger Bertrand Cantat werd in 2004 veroordeeld voor het doodslaan van zijn vriendin. Na zijn vrijlating mocht niet zingen over deze gebeurtenis. Nu heeft hij een nieuwe - uitstekende - plaat gemaakt. De vraag is: Wat moeten we ermee? 'De muziek van Cantat is besmet en heeft een heel morbide randje gekregen.'
Bertrand Cantat Beeld afp
'Bertrand Cantat is gestoord.' Woorden van die strekking liet echtgenote Kristina Rády van de Franse zanger Bertrand Cantat achter op verschillende voicemails alvorens zichzelf te verhangen in 2010. Weer een vrouw wreed uit het leven van de chansonnier gerukt.

Zeven jaar eerder had Cantat zich nog eigenhandig ontdaan van zijn toenmalige vriendin Marie Trintignant, gevierd actrice en dochter van het acteurspaar Jean-Louis Trintignant en Nadine Marquand. Hij sloeg haar dood in een hotelkamer in Vilnius, Litouwen. Met negentien vuistslagen, volgens het Litouwse openbaar ministerie dat de zaak had onderzocht. Cantat werd in 2004 veroordeeld tot een gevangenisstraf van acht jaar maar kwam in 2007 voorwaardelijk vrij wegens goed gedrag.

Niet zingen over moord
Nu heeft Bertrand Cantat (49), 'de Franse Jim Morrison' of volgens sommigen 'de Franse Nick Cave', een nieuwe plaat. Niet zomaar een plaat die je na één keer draaien opgelucht kunt negeren, maar een uitstekende plaat. Cantat, die in de jaren tachtig en negentig met zijn band Noir Désir een grootheid was van de Franse alternatieve rock, is terug onder een nieuw pseudoniem: Détroit, een samenwerking met de bassist Pascal Humbert. Het album Horizons, dat enkele weken geleden vrij geruisloos en enigszins onder de radar van de internationale muziekpers verscheen, is een zinderende plaat vol geconcentreerd uitgevoerde rockliedjes: donker, poëtisch en bij vlagen nogal macaber.

Bij zijn veroordeling in 2004 had de rechter verordonneerd dat Bertrand Cantat na zijn vrijlating en eventuele hervatting van zijn muzikale carrière nooit een toespeling mocht maken op de zaak-Trintignant. Cantat mocht niet zingen over de moord op zijn vriendin om de nabestaanden, of eigenlijk alle vrouwelijke slachtoffers van beestachtig mannelijk geweld, niet nog dieper te grieven.

Lezen we nu de teksten van liedjes als Ange de désolation of Le creux de ta main mee in het cd-boekje dan kunnen we constateren dat Cantat het dan misschien niet letterlijk over zijn ex-geliefden heeft, of over de wandaden die hij heeft begaan, maar enigszins ongemakkelijk voelt zijn poëzie toch wel. Wat te denken van zinsneden als: 'Slaap, mijn engel van de droefheid, de eeuwigheid is van ons.' Waar zat Cantat met zijn gedachten toen hij dichtregels schreef over 'de scherven van het leven die als dolken in je oog worden gestoken'.
Cantat arriveert bij de rechtbank in 2004. Beeld afp
Morbide randje
Als Cantat in het slotlied van zijn plaat - een cover van het beroemde chanson Avec le temps van Léo Ferré - zingt dat na het verstrijken van de tijd de herinnering aan iemands gezicht en stem vervaagt, slik je toch even. De muziek van Cantat is besmet en heeft een heel morbide randje gekregen. En een authenticiteit die hij als zanger van de band Noir Désir (duister verlangen) had gezocht, maar nu dan eindelijk heeft gevonden. Het maakt zijn muziek aan de ene kant te vies om aan te pakken en anderzijds beklemmend en uitermate intrigerend.

De Franse pers heeft het ook moeilijk met de beoordeling van het nieuwe werk van de ooit zo geliefde zanger. Veel kranten en muziekbladen lijken te hebben besloten maar helemaal niets te doen aan de nieuwe Cantat. Andere Franse popmedia plaatsen een (laaiende) recensie, waar in grote letters boven staat: 'Let op: dit is een recensie van een popalbum.' Om maar duidelijk te maken dat in het geval Cantat het oeuvre maar even wordt gescheiden van de persoon. En dat in een recensie dus niet en passant ook het strafblad van de kunstenaar wordt besproken.

'Un album inconfortable'
Toch lijken veel recensenten te worstelen met het eigen beoordelingsvermogen, en met een zuivere waardering van de liedjes van Détroit. De Franse krant Le Figaro oordeelt: 'Un album inconfortable.' De reacties van lezers onder de recensies op bijvoorbeeld Lesinrocks.fr zijn verdeeld. De een vindt dat iedereen die zijn straf heeft uitgezeten opnieuw mag beginnen. De ander voelt zich uitermate ongemakkelijk bij zijn muziek: mooi of niet.
Beeld afp
De Franse politiek mengde zich al vroeg in het debat. De socialistische politicus en minister Arnaud Montebourg verklaarde in 2010 dat Bertrand Cantat wat hem betreft weer het podium op kon en platen mocht maken. Zijn straf zat er immers op. 'En Cantat is een groot zanger en een groot dichter, die ik ten zeerste bewonder', aldus de minister.

De kunst is heilig in Frankrijk en dat treft, voor Cantat. Célines Reis naar het einde van de nacht wordt gezien als een van de grote meesterwerken van de Franse literatuur, terwijl de schrijver toch een rabiate antisemiet was, die zich in pamfletten uitsprak voor een grondige jodenvervolging. En wie de Bekentenissen van de Franse literaire volksheld Jean-Jacques Rousseau heeft gelezen, weet dat er aan die auteur ook een smetje kleeft. Het doet niets af aan de beoordeling van zijn literaire werk.

Eerlijke kans
Eenzelfde eerlijke kans zou Cantat volgens sommige critici moeten krijgen. Anderen verwijten de zanger met zijn opmerkelijke comeback toch weer de publiciteit te zoeken en oude wonden open te rijten. Cantat zou er goed aan doen te verdwijnen uit de openbaarheid. Het zou het leven van de nabestaanden van zowel Marie Trintignant als Kristina Rády er misschien iets draaglijker op maken.

Het laatste woord is aan de niet-opiniërende luisteraar. Voor sommigen kan de muziek als schokkend worden ervaren. Eind vorige maand werd bekend dat een aangekondigde serie van drie concerten van Cantat in de grote Parijse concertzaal La Cigale in vijf minuten was uitverkocht.
Beeld afp

Geen opmerkingen:

Een reactie posten