Fatshaming

Bodyshaming maakt een mens kapot.

De stigma’s op dik zijn (gastblog)

Op een congres voor onderzoeksjournalisten trof ik onlangs Annemarie Geleijnse en Rineke van Houten. Voor kranten en bladen als de Volkskrant, Vrij Nederland en Trouw doen zij onderzoek naar voeding. Onlangs verscheen hun boek De Laatste Paling (sterke verhalen over ons eten). Een boek met een heerlijke nuchtere kijk op voedselmarketing en op overgewicht!

Annemarie en Rineke schreven deze mooie gastblog!

Dik is ongezond. Dik is lelijk. Dik is duur. En, de meest pijnlijke: eigen schuld, dikke bult.

Met deze zinnen begint het verhaal Dik Tevreden dat wij schreven voor onze bundel De laatste paling, sterke verhalen over ons eten. Het is niet hoe wij aankijken tegen dik, maar wel wat je vaak hoort en leest. En treurig genoeg, ook wat veel mensen met overgewicht zélf zo voelen.

Dik en de worsteling daarmee is nog altijd een schande. Dat is opmerkelijk, gezien het aandeel zwaargewichten in de maatschappij. Inmiddels heeft volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek 46 procent van de volwassen Nederlanders overgewicht, dus van een uitzondering kun je niet meer spreken.

Het intrigeert ons, zelf behorend bij die dunnere bijna minderheid, mateloos. Hoe kan het dat een handvol dunne mensen – we gaan er maar vanuit dat niet de volle 54 procent lichtgewichten de hierboven genoemde beelden deelt – er in slaagt om dit soort lelijke vooroordelen rond te blijven strooien en tot heersend gedachtegoed te verheffen? En vooral, want zoveel werd ons in de research op dit onderwerp wel duidelijk, hoe kan het dat veel mensen met overgewicht dit soort beelden ook echt op zich zelf betrekken?

Al die diëten werken maar even en bijna niemand ontsnapt aan het jojoën. En dan hebben we het nog niet over het effect op je zelfbeeld. Dat jojoot vaak vrolijk mee: van trots naar zelfverachting en terug.

Met elke nieuwe dieetgoeroe die opstaat en weer een nieuwe magische eetwijze promoot, is het lastiger ontsnappen aan vooroordelen. Lukt het niet, dan ben je een lamlendige slappeling. Lui, gulzig en zonder ruggengraat. De televisie draagt bij aan het nationale geloof in de ‘eigen schuld, dikke bult’-gedachte en het idee dat het iedereen met een beetje inzet wél lukt om af te vallen. Haast gênant slanke presentatrices en coaches vertellen in afvalprogramma’s als Obese de zwaardere medemens wat er fout is gegaan en hoe het anders kan.

Draagt dat bij aan de bewustwording dat het verstandig is gezond te eten? Of is het puur leedvermaak voor de kijker? We spraken met hoogleraar gezondheidsethiek Inez de Beaufort die er heel duidelijk over is: ‘De gretigheid waarmee wij andermans bijzonderheden verorberen, heeft iets macabers.’

De Beaufort kent het stigma dat aan zwaardere mensen kleeft. ‘Ze worden gezien als ongedisciplineerd, als slapjanussen die zich niet kunnen beheersen.’ Ze vindt dat de aanhangers van de ‘elk pondje gaat door het mondje’-gedachte verkeerd en naïef naar dikke mensen kijken. ‘Zo simpel is het allemaal niet. De oorzaken van overgewicht zijn heel gecompliceerd en zeker niet alleen bij het individu neer te leggen. Het denken in termen van “eigen schuld, dikke bult”, vind ik ethisch een aanfluiting.’

Ze verbaast zich over het gemak waarmee mensen denken zich met anderen te kunnen bemoeien en vertelt over de dikke vrouw die op straat van volstrekt onbekenden opmerkingen krijgt als ze een ijsje eet. ‘Dat is toch te gek om los te lopen. Straks word je nog in het cachot gestopt voor openbare obesitas.’

Dat gezegd en geschreven, is het een verademing om mensen als Hermina de Vries te ontmoeten en verhalen te lezen op haar blog van sterke vrouwen die zich ontworstelen aan de vooroordelen en gewoon zichzelf zijn; wondervol. Mooier kan niet.

Wij staan te popelen om een nieuw verhaal te schrijven. Niet over de vooroordelen en de stigma’s dik keer, maar over de opstand daartegen. Volgens ons hebben we de eerste interviewkandidaat al gevonden. Hermina, mogen we je bellen?