Gebaksbordjes met een verhaal

Ik luister graag naar Adres Onbekend op Radio 5. Elke week zijn mensen op zoek naar bekenden uit het verleden. Het programma bestaat al tientallen jaren, de eerste decennia ging het vaak over mensen die de oorlog bewust hebben meegemaakt, maar er kwamen geleidelijk steeds meer andere verhalen. Over een oude liefde vanwege koudwatervrees, dwarsliggende ouders of "een ander", over onbekende vaders of moeders, over buren, vrienden of collega's van lang geleden. Mensen die ooit belangrijk waren in iemands leven maar waarvan elk spoor nu ontbreekt. De ene keer is er een blijde hereniging, de andere keer verdriet omdat de gezochte niet meer blijkt te leven en soms heeft de gezochte alle schepen achter zich verbrand en staat die niet meer open voor hernieuwd contact, dat kan natuurlijk ook.

Soms gaat het ook om een voorwerp waarvan men de rechtmatige eigenaar wil achterhalen. Zoals de gebaksschoteltjes van Annemieke de Bruin.

Foto Adres Onbekend

De bordjes werden in 1942 door Flora Moses - Van der Ham (1897), echtgenote van Samuel Moses (1890) en moeder van Elkan (1923), Isador (1926) en Herman (1930), in bewaring gegeven aan de oma van Annemieke. De familie Moses werd naar Duitsland gedeporteerd en kwam niet meer terug.

Annemieke kreeg de schoteltjes later van haar ouders, die ze weer van oma geërfd hadden. Maar het voelde niet goed voor haar. Ze ging op zoek naar de rechtmatige eigenaar, nazaten/familie van de familie Moses, maar had daar wel de hulp van Adres Onbekend voor nodig. Als er niemand gevonden zou worden wilde ze de bordjes schenken aan het Joods Museum.

Maar er werd iemand gevonden. Het verhaal dat vanmiddag boven kwam was zeer schrijnend. Samuel Moses kwam uit een groot gezin met vijf broers, maar van hen en hun gezinnen is nagenoeg niemand de oorlog doorgekomen, behalve... de grootvader van de (inmiddels bejaarde) man die vanmiddag in de uitzending kwam. Zijn moeder heeft de oorlog overleefd, zij zat ondergedoken, maar zijn vader heeft de oorlog ook niet overleefd.

Ook na vijfenzeventig jaar is het nog steeds een groot drama en trauma voor deze man, die bijzonder blij was dat er nog iets van de familie was en de bordjes dan ook graag wil komen ophalen in ruil voor een bos bloemen. De gebaksbordjes zijn een symbool geworden van van een generatie joden die meedogenloos vernietigd is.

De uitzending is hier terug te luisteren; het verhaal van de bordjes en het afschuwelijke lot van de familie Moses is ergens in het laatste half uur terug te luisteren.